Kalebodur'la Mimarlar Konuşuyor serisinde Prof. Dr. Abdi Güzer'in Mart ayında konuğu kendi isimleri ile kurdukları mimarlık pratiklerini sürdüren Emine Öğün ve Mehmet Öğün oldu.
AG: Siz çok ortaya çıkan, promosyon akışı içinde olan bir tutumda değilsiniz. Üretim ve mimarlığa yaklaşım biçiminiz de ana eksende hem farklılıklar hem de mesafelenmeler barındırıyor. Tabii siz önemli bir dönem Turgut Cansever ile beraber de çalıştınız, sonrasında ayrı olarak çalışmaları sürdürdünüz. Ben genel birikime baktığım zaman, ister istemez tabi doğal olarak konuşmaların ve değerlendirmelerin Turgut Bey'in ana ekseninde devam ettiğini görüyorum. Ben bu söyleşiye bu sebeplerden çok değer veriyorum. Siz bir yarışmaya giriyorsunuz ve Turgut Bey'e bunu söylemiyorsunuz ve birinci oluyorsunuz, o sonradan başka birinden duyuyor. Bu aslında bir takım şeyleri kendiliğinden açıklıyor. Bir taraftan bağımsızlaşma çabası var ama bir taraftan bu kolay bir şey de değil. Çok avantajları ve zorlukları olan bir şey. Belki Turgut Bey'den kırılma- ayrılma noktası nereden geliyor, oradan başlayabiliriz.
MÖ: Aslında Turgut Bey'den gizli tasarım yapıyor oluşumuzun Emine Hanım ile aramızda şöyle bir somut gerekçesi vardı: Turgut Bey'e sorsak Turgut Bey'in eleştirileri ya da tavsiyeleri hiçbir şekilde arka plana atacağımız, yok sayacağımız şeyler olmayacak ve mutlaka onları projenin içine sokacağız. E o zaman da bu proje bizim projemiz olmayacak ve yine Turgut Bey ağırlıklı bir iş olacak. Hâlbuki biz, kendimizi bir anlamda bir yetkinlik belgesi almak adına kanıtlamak amaçlı düşünmüştük yarışmayı, hem kendimize karşı, hem de Turgut Bey'e karşı... Tasarımı yaptık, gönderdik. Turgut Beye de daha sonra jüri üyesi Doğan Tekeli söyledi durumu.
[…]
Doğan bey diyor ki 1. seçtikten sonra, “bu tasarımda Turgut Bey havası var ama değil”. Hatta eşine “acaba bunlar kim?” diye eşine söylüyor. Eşi de evde zarftan çıkan isimleri duyunca “aa Turgut Bey'in kızı ve damadı onlar” diyor ve Turgut Bey'i tebrik etmek için arıyor, biz de o şekilde yarışmayı kazandığımızı anlıyoruz. O anlamda da bizim için çok önemli oldu, Turgut Bey'in bize bakışı da o sonuçla değişti. Ben eminim o projeyi Turgut Bey'e gösterip gönderseydik en azından 5-6 tane temel keskin eleştiri yapardı. Ama sonuçtan sonra her şeyin çok doğru çözüldüğü yönünde bir görüş bildirdi.
MÖ: Tektonik kavramının Turgut Bey tarafından sürekli dillendirilişi bence şuna dayanıyor: Bütün meseleleri çözeceksin, bina çalışacak, insanlar içinde hangi fonksiyona aitse yaşayacak ve çatı akmayacak vs. Ama bu nesnel olanın, görülenin, duyulanın ötesinde de bir mesaj olması lazım, bunu nasıl yapabiliri ben Turgut beyle çalışmaya başlayınca öğrendim. Turgut Bey'in o nesnel olanın ötesine geçme ihtiyacı bir tezyinilik kavramı gündeme getiriyordu. Bağımsız tektoniklerin belli bir düzen içinde birbirleriyle kurdukları ilişkiyi tezahür ediyor bu anlatı. Peki bu tezyinilik oluşturacak şekilde tektonikler nasıl oluşturulabilirdi? Oradan hareketle işin malzeme ayağı mesele haline geliyor. Şimdi malzemeyi öyle kullanabilirsiniz ki, nesnel bir şeydir, ellersiniz, dokunursunuz, görürsünüz ve ya koklarsınız. Tüm bunlar malzeme hakkında nesnel veriler verir elinize. Ama esas mesele bu nesnel olanın öbür tarafına geçmek, yani tinsel tarafına geçmek. Nesnenin bu özellikleriyle hemhal olup, orada kalırsanız işin nesnel boyutu sizi hapseder ve o istediğimiz işin tezyinilik boyutuna geçemeyiz, tinsel tarafına geçemeyiz.
[…]
Ben Turgut Beyle çalışırken şunu anladım. Evet bugün yaşıyoruz ama bizim bir geçmişimiz var bir de geleceğimiz var. Geçmişi hatırlayabiliriz. Geleceği ise bekliyoruz, bir şey bilmiyoruz. Ama şimdiye dair de veriler var. Ama bir yandan da bunların hepsi dışsal şeyler. Bunun ötesine nasıl geçebiliriz öyleyse?
EÖ: Aslında varoluş tektoniklerden oluşuyor. Her biri kendi içinde bir bütünlük ve her bütünlük de kendi içinde başka bütünlükleri temsil ediyor. Dolayısıyla insanın varoluşla uyumlu olarak yaşamını sürdürebilmesi için tektonikleri bütünlüğünü yaratmak lazım. Bu o zaman bir güzelliğe tekabül ediyor. Onun içinde tercih yapmalarına da imkan veriyor. Esneklik ve sürdürülebilirlik gibi, üzerine ekler alabilme özelliğiyle, yani bir bütünlük oluşuyor ama ucu kapalı bir bütünlük değil bu. Yani değişen zamanla, zamana uyma ve kişisel tercihleri karşılayabilme esnekliğine sahip. Ve eğer tutarlıysa kendi içinde ve ekler yapanlar da o tutarlı tektonikleri tekrar ettiklerinde hiçbir zaman gecekondulaşmıyor. Mesela Topkapı Sarayı böyledir. Topkapı Sarayı’nın aslında zaman içinde eklenerek genişletilen bir yapı topluluğu olduğunu düşünürsek, gecekondulaşmış herhangi bir unsur yok. Ama Dolmabahçe ve ya Versay’la karşılaştırırsak bunlar bir defaya özgün, tek bir aklın bir noktada durarak karar verdiği yapılardır. Alışveriş merkezlerimiz, büyük ofis binalarımız gibi… Ve bunların içinde yaşayan insanlar sadece buzdolabı markalarını belirleyebiliyorlar. Ya da koltuklarının rengini seçebiliyorlar. Aslında hayatlarından çok önemli karar verme mekanizmaları çalınmış, köleleşmiş insanlara dönüşüyorlar.
